Sosna chińska

Sosna chińska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	sosna chińska
	Nazwa systematyczna
	Pinus tabuliformis Carr.; Traité Gen. Conif., ed. 2. 1: 510. 1867
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna chińska (Pinus tabuliformis Carr.) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna chińska występuje w stanie dzikim na półkuli północnej, w Azji na obszarze zachodnich Chin i Półwyspie Koreańskim.

Morfologia

Pokrój: Korona szeroka, parasolowata.
Pień: Osiąga średnio 25 m wysokości. Średnica pnia do 100 cm. Kora szara o czerwonym odcieniu, łuszcząca się.^[5]

Liście: Igły zebrane w pęczki po 2 (lub 3 na szczytach młodych pędów), długości 6–15 cm, cienkie, grubości 1,5 mm, ciemnozielone lub szarozielone.
Szyszki: Szyszki męskie rozmiaru 5–9 mm. Szyszki żeńskie początkowo w kolorze fioletowym. Dojrzałe osiągają długość 2,5–9 cm i szerokość 4–9 cm, młode zielone, dojrzewając brązowieją. Łuski szerokie, zakończone wypukłą tarczką z niewielkim kolcem. Nasiona blado brązowe długości 6–7 mm, ze skrzydełkiem długości 15–20 mm.

Biologia

Początkowo rośnie szybko, z wiekiem wzrost staje się powolny. Gatunek jednopienny. Szyszki nasienne dojrzewają po około 20 miesiącach od zapylenia. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.

W igłach 5–9 kanałów żywicznych.

Systematyka i zmienność

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[6]:

podrodzaj Pinus
- sekcja Pinus
  - podsekcja Pinus
    - gatunek P. tabuliformis

Wyróżnia się dwie odmiany^[7]:

Pinus tabuliformis var. tabuliformis (syn. P. mukdensis Nakai, P. tabuliformis var. mukdensis (Nakai) Uyeki, P. luchuensis var. shenkanensis Silba) – odmiana typowa, występuje na terenie Chin i Korei: Gansu, Hebei, Liaoning, Ningxia, Pekin, Shanxi i Shaanxi.
Pinus tabuliformis var. henryi (Masters) Kuan (syn. P. henryi Masters, P. massoniana var. henryi (Mast.) Wu, P. massoniana var. wulingensis Qi & Lin) – Hunan, Hubei, Syczuan.^[8]

Niektórzy botanicy uznają odmianę henryi za odrębny gatunek Pinus henryi, blisko spokrewniony z sosną chińską. Gatunek Pinus densata bywa traktowany jako odmiana sosny chińskiej P. tabuliformis Carr. var. densata (Masters) Rehder. Starsze źródła włączają do odmian nawet znacznie różniącą się Pinus yunnanensis.

Zagrożenia

Roślina umieszczona w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych w grupie gatunków niższego ryzyka (kategoria zagrożenia; LC)^[4].

Zastosowanie

Budownictwo – drewno wykorzystywane jest do ogólnych prac konstrukcyjnych.
Przemysł spożywczy – żywice pozyskiwane z drewna używane są do produkcji sztucznego aromatu wanilii (vanillin).
Roślina lecznicza
- Z żywic pozyskuje się terpentynę i produkty pochodne stosowane przy zaburzeniach pracy nerek, pęcherza, skaleczeniach i wrzodach.
- Kora stanowi źródło taniny.
- Igły zawierają naturalne środki owadobójcze oraz barwniki
Ogrodnictwo – rzadko spotykana poza terenem Chin, chętnie uprawiana w ogrodach botanicznych.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b A.A. Farjon A.A., Pinus tabuliformis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-02-08] (ang.).
↑ Pinus tabuliformis, [w:] Flora of China. Vol. 4 Page 17 [online] [dostęp 2008-06-15] (ang.).
↑ Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-08] (ang.).
↑ Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus tabuliformis, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-08] (ang.).
↑ Li Nan, Fu Li-kuo. Notes on gymnosperms I. Taxonomic treatments of some Chinese conifers. „Novon”, s. 261-264, 1997.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] A.A. Farjon A.A., Pinus tabuliformis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-02-08] (ang.).

[Flora-China-5] Pinus tabuliformis, [w:] Flora of China. Vol. 4 Page 17 [online] [dostęp 2008-06-15] (ang.).

[Gymn-6] Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-08] (ang.).

[Gymn2-7] Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus tabuliformis, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-08] (ang.).

[Li-8] Li Nan, Fu Li-kuo. Notes on gymnosperms I. Taxonomic treatments of some Chinese conifers. „Novon”, s. 261-264, 1997.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]